TAND tỉnh Trà Vinh: Bước đột phá cải cách tư pháp qua phiên tòa trực tuyến

Quang cảnh phiên tòa xét xử trực tuyến tại điểm cầu TAND tỉnh Trà Vinh.

Thực hiện Nghị quyết số 33/2021/QH15, ngày 12/11/2021 của Quốc hội khóa XV về tổ chức phiên tòa trực tuyến (Nghị quyết số 33), năm 2022, Tòa án nhân dân (TAND) 02 cấp tỉnh Trà Vinh đã tổ chức các phiên tòa xét xử trực tuyến. Kết quả cho thấy, các phiên tòa đều diễn ra thuận lợi, tiết kiệm chi phí, từng bước đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và nhiệm vụ chính trị của địa phương trong giai đoạn hiện nay. 

Những chuyển biến của công nghệ số đã tác động tích cực lên mọi mặt của đời sống xã hội. Pháp luật trước giờ tưởng chừng là lĩnh vực “bất di bất dịch” nhưng hiện tại cũng không thể ngoài cuộc. Nhất là khi mọi thứ đang dần số hóa, dần hướng đến một chính quyền điện tử, một nhà nước pháp luật hiện đại.

Căn cứ vào Nghị quyết số 33 của Quốc hội về việc tổ chức phiên tòa trực tuyến quy định: phiên tòa trực tuyến là phiên tòa được tổ chức tại phòng xử án, có sử dụng các thiết bị điện tử kết nối với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tham gia phiên tòa tại địa điểm ngoài phòng xử án, do tòa án quyết định nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi đầy đủ hình ảnh, âm thanh và tham gia các trình tự, thủ tục tố tụng của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng liên tục, công khai vào cùng một thời điểm.

Qua đó cho thấy, phiên tòa trực tuyến là một phương thức xét xử mới, có nhiều ưu điểm so với phiên tòa truyền thống, xét xử tập trung. Theo đó, phiên tòa trực tuyến tiết kiệm được thời gian, chi phí trong việc trích xuất bị cáo tham gia phiên tòa; người tham gia tố tụng có thể tham dự ở điểm cầu gần nơi cư trú.

Đồng chí Nguyễn Văn Thành, Chánh tòa Tòa hình sự, TAND tỉnh Trà Vinh cho biết: thực hiện Nghị quyết số 33 và Thông tư liên tịch số 05/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA- BQP- BTP, ngày 15/12/2021 của TAND tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành tổ chức phiên tòa trực tuyến (Thông tư số 05). Xuất phát từ yêu cầu tổ chức phiên tòa trực tuyến, Ban lãnh đạo TAND tỉnh đã chỉ đạo triển khai, quán triệt đến cán bộ, công chức TAND 02 cấp về các quy định tổ chức phiên tòa trực tuyến, bước đầu chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị bằng nguồn lực tự có là tận dụng phòng họp trực tuyến để triển khai thực hiện theo đúng lộ trình.

Đồng thời, phải đảm bảo tính trang nghiêm, chất lượng, hiệu quả và an toàn an ninh mạng. Đặc biệt, công tác phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân và Công an 02 cấp trong việc thực hành quyền công tố và bảo vệ phiên tòa phải đảm bảo an toàn an ninh, trật tự.

Với tinh thần đó, ngày 05/7/2022, phiên tòa trực tuyến đầu tiên tại TAND tỉnh được tiến hành và đạt kết quả theo yêu cầu đề ra. Năm 2022, TAND 02 cấp đã tổ chức xét xử được 56 phiên tòa trực tuyến, trong đó, cấp tỉnh 21 phiên tòa, cấp huyện 35 phiên tòa; 10/10 đơn vị đều hoàn thành chỉ tiêu tổ chức ít nhất 03 phiên toà trực tuyến từ ngày 10/8 đến ngày 30/9/2022.

Tại phiên tòa xét xử trực tuyến, các cơ quan tiến hành tố tụng triển khai đầy đủ các thủ tục của một phiên tòa theo quy định; bị cáo, bị hại có mặt đúng giờ, đầy đủ, nghe rõ và trả lời rõ các câu hỏi, yêu cầu của Hội đồng xét xử. Phiên tòa trực tuyến diễn ra đảm bảo trang nghiêm, trật tự, đường truyền giữa các điểm cầu tương đối ổn định, hoạt động nhịp nhàng và hiệu quả. Trong quá trình tổ chức xét xử vẫn bảo đảm trình tự, thủ tục tố tụng, tôn trọng quyền con người và quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân khi tham gia tố tụng tại các vụ án.

Thông qua phiên tòa trực tuyến đã tiết kiệm được chi phí, thời gian cho công tác tổ chức, khắc phục hạn chế về mặt địa lý, giảm tốn kém tiền cho người dân, nhất là người dân ở xa... Đồng thời, được nhiều tổ chức, cá nhân và Nhân dân đồng tình ủng hộ, đây là cách lựa chọn làm giải pháp thay thế hoàn toàn cho công tác xét xử trực tuyến khi thực hiện Đề án xây dựng “Tòa án điện tử ở Việt Nam” đáp ứng yêu cầu công tác cải cách tư pháp trong thời gian tới.

Tuy nhiên, bước đầu tổ chức phiên tòa trực tuyến cũng còn nhiều khó khăn, như: cơ sở vật chất chưa được TAND tối cao trang bị nên TAND 02 cấp tận dụng trang thiết bị của phòng họp trực tuyến di chuyển đến phòng xét xử trực tuyến và sử dụng đường truyền có sẵn hoặc kết nối đường truyền riêng, hình ảnh từng lúc, từng nơi có khi bị gián đoạn, cán bộ có chuyên môn về công nghệ thông tin chưa có, việc cụ thể hóa chỉ đạo thực hiện Thông tư số 05 của Bộ Công an còn chậm.

Theo đồng chí Nguyễn Văn Thành, việc tổ chức phiên tòa xét xử bằng hình thức trực tuyến, chúng tôi xác định rằng, đây là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết số 33 của Quốc hội và quan điểm chỉ đạo của Chánh án TAND tối cao. Với hình thức xét xử mới này tạo cơ sở pháp lý để TAND 02 cấp đẩy nhanh tiến độ giải quyết án, ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ hoạt động xét xử, bởi thực tế mỗi năm, TAND 02 cấp tỉnh Trà Vinh giải quyết hàng nghìn vụ án các loại. Năm 2022, TAND 02 cấp trong tỉnh đã thụ lý 8.001 vụ việc các loại, với số lượng án nhiều, đội ngũ cán bộ, thẩm phán gặp không ít khó khăn, áp lực về công việc. Do đó, sự ra đời của Nghị quyết số 33 của Quốc hội có ý nghĩa quan trọng trong việc đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vụ án.

Thời gian tới, để phiên tòa trực tuyến có thể diễn ra thuận lợi, hoạt động xét xử bảo đảm các nguyên tắc trong tố tụng, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả, TAND 02 cấp cần được đầu tư đầy đủ về cơ sở vật chất, phương tiện điện tử, phòng xét xử trực tuyến phục vụ cho hoạt động xét xử bảo đảm cho phiên tòa trực tuyến có thể diễn ra trang nghiêm và đạt chất lượng cao. Lắp đặt và nâng cấp đường truyền internet riêng với tốc độ cao để đảm bảo về hình ảnh, âm thanh và bí mật Nhà nước theo quy định. Cần bố trí người có trình độ chuyên môn cao về công nghệ thông tin và các chế độ, chính sách kèm theo…

Có thể nói, việc tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến tạo điều kiện thuận lợi để tổ chức và cá nhân tham gia phiên tòa, tiết kiệm chi phí xã hội, từng bước chuyên nghiệp, hiện đại, là bước đi cần thiết cho việc xây dựng Tòa án điện tử, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay.

Bài, ảnh: SƠN TUYỀN