Phát triển văn hóa theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025

Nhận thức rõ vai trò quan trọng của văn hóa, từ ngày thành lập Đảng đến nay, trong các Cương lĩnh, đường lối của mình, Đảng ta luôn khẳng định vị trí, vai trò của văn hóa trong sự nghiệp cách mạng. Năm 1943, đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí thư của Đảng đã biên soạn “Đề cương Văn hóa Việt Nam”, Đề Cương văn hóa khẳng định: Văn hóa là một trong 3 mặt trận: chính trị - kinh tế - văn hóa. Muốn làm cách mạng xã hội chủ nghĩa nhất thiết phải làm cách mạng văn hóa; sự nghiệp văn hóa là của toàn dân đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đề cương văn hóa là phương hướng chỉ đạo hoạt động văn hóa nghệ thuật trong quá trình đấu tranh giành và bảo vệ chính quyền, kháng chiến chống thực dân Pháp và nhiều năm sau đó.

Sau ngày miền Nam giải phóng, thống nhất đất nước đến nay, Đảng ta có nhiều chủ trương, nghị quyết về văn hóa, như: Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VI) “về đổi mới và nâng cao trình độ lãnh đạo, quản lý văn học nghệ thuật và văn hóa phát triển lên một bước mới”; Nghị quyết xác định: “Văn hóa là bộ phận trọng yếu của cách mạng tư tưởng và văn hóa, là một động lực mạnh mẽ đồng thời là một mục tiêu lớn trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội” (Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia; HN năm 2006, tập 48, trang 479). Cương lĩnh Xây dựng đất nước thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội được thông qua tại Đại hội lần thứ VII của Đảng (6/1991) xác định nền văn hóa mà chúng ta xây dựng là “nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, là một trong 6 đặc trưng cơ bản của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Tiếp đến, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa VIII) về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” và Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 (khóa XI) về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước”.

Triển khai thực hiện các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển văn hóa, trong những năm qua, công tác xây dựng và phát triển văn hóa ở Trà Vinh luôn được quan tâm. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh các nhiệm kỳ đều xác định rõ vai trò, tầm quan trọng của việc xây dựng, phát triển văn hóa. Tỉnh ủy đã các chương trình, kế hoạch để lãnh đạo, chỉ đạo công tác văn hóa, trọng tâm là các Chương trình của Ban Thường vụ Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết số 03-NQ/TW (khóa VIII) và Nghị quyết số 33-NQ/TW (khóa XI). Qua triển khai, thực hiện, nhận thức của các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận, các đoàn thể và cán bộ, đảng viên, Nhân dân về vai trò, vị trí của việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người Trà Vinh được nâng lên. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, và cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, xây dựng đơn vị văn hóa đi vào chiều sâu, tạo được sức lan tỏa và đạt hiệu quả thiết thực. Việc xây dựng văn hóa trong kinh tế được các cấp, các ngành đẩy mạnh thực hiện, nhất là việc cải thiện môi trường đầu tư, cải cách hành chính; xây dựng văn hóa doanh nghiệp, văn hóa doanh nhân. Công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của các dân tộc đạt được kết quả tích cực, nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đã được nhận diện, nghiên cứu, bảo vệ và phát huy giá trị. Hệ thống các thiết chế văn hóa được đầu tư và phát huy hiệu quả. Việc giáo dục đạo đức, lối sống, cách ứng xử văn hóa trong xã hội có chuyển biến. Phong trào văn hóa, văn nghệ trong quần chúng nhân dân được duy trì. Hoạt động sáng tạo văn học, nghệ thuật ngày càng phong phú, đa dạng. Công tác quản lý và nâng cao chất lượng hoạt động báo chí, truyền thông trên địa bàn tỉnh được chỉ đạo thực hiện thường xuyên, hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích. Những đặc trưng, tính cách con người Trà Vinh được nghiên cứu và dần được khẳng định (Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia; HN năm 2006, tập 48, trang 479); Mức hưởng thụ văn hóa, tinh thần của Nhân dân được cải thiện và nâng cao.

Tuy nhiên, công tác xây dựng và phát triển văn hóa, con người Trà Vinh vẫn còn những hạn chế, như: chất lượng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” có mặt còn hạn chế; các thiết chế văn hóa chưa đáp ứng yêu cầu sinh hoạt văn hóa, tập luyện thể dục - thể thao; thiếu nguồn lực để trùng tu, tôn tạo, phát huy giá trị các di sản văn hóa. Nội dung, hình thức hoạt động của báo chí, văn học - nghệ thuật chưa phong phú, đa dạng” (Tỉnh ủy Trà Vinh: Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Trà Vinh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025, trang  62, 63).

Quán triệt các quan điểm, chủ trương của Đảng về văn hóa, Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI xác định: “Đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”. Quan tâm đầu tư thiết chế văn hóa. Duy trì, phát triển các loại hình văn hóa, bảo tồn, phát huy các di sản và giá trị văn hóa tốt đẹp của đồng bào các dân tộc trong tỉnh; khuyến khích các hoạt động sáng tạo văn học, nghệ thuật”. (Tỉnh ủy Trà Vinh: sách đã dẫn, trang 186,187).

Để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ nêu trên cần chú trọng các giải pháp:

Một là, tiếp tục tuyên truyền, học tập quán triệt các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển văn hóa. Các cấp ủy, tổ chức Đảng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền quán triệt, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về vị trí, vai trò của văn hóa trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là một nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị. Cụ thể là, tiếp tục quán triệt Kết luận số 76-KL/TW, ngày 04/6/2020 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW “về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước”.

Hai là, đổi mới phương thức lãnh đạo của các cấp ủy theo hướng đảm bảo cho văn học - nghệ thuật, báo chí phát triển đúng định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng, vừa đảm bảo quyền tự do dân chủ cá nhân trong sáng tạo trên cơ sở phát huy tính tự giác cao với mục đích đúng đắn; khắc phục tình trạng buông lõng sự lãnh đạo, hoặc mất dân chủ, hạn chế tự do sáng tạo.

Phải coi trọng xây dựng văn hóa từ trong Đảng. Văn hóa Đảng được biểu hiện ở tính cách mạng, khoa học và nhân văn của đường lối và tổ chức thực hiện đường lối; ở tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên; trong văn hóa ứng xử và trong mối quan hệ gắn bó giữa Đảng và Nhân dân. Vì vậy, các cấp ủy trong ban hành và tổ chức thực hiện chỉ thị, nghị quyết phải trên quan điểm “vì lợi ích của Nhân dân”, phát huy dân chủ, sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân và hệ thống chính trị để đề ra nghị quyết, chỉ thị đúng đắn, sáng tạo, khoa học, phù hợp điều kiện thực tiễn, được cán bộ, đảng viên và Nhân dân đồng tình, ủng hộ, đồng thời, có tính khả thi trong tổ chức thực hiện. Sức mạnh của Đảng được hợp thành từ tính chiến đấu của từng đảng viên. Vì vậy, phải thực hành văn hóa nêu gương của từng đảng viên. Mọi cán bộ, đảng viên phải học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, nghiêm túc thực hiện Quy định 4495-QĐ/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy (khóa X) “Về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Ban Thường vụ, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, cán bộ chủ chốt, người đứng đầu các cấp, các ngành trong tỉnh Trà Vinh”. Văn hóa ứng xử của cán bộ, đảng viên cũng là một thành tố quan trọng trong văn hóa Đảng, mỗi cán bộ, đảng viên phải tự giác “cần, kiệm, liêm chính cả quyết sửa lỗi mình, vị công vọng tư, không hiếu danh, không kiêu ngạo, nói đi cùng làm, giữ chủ nghĩa cho vững”, như lời Bác Hồ dạy. Phải xây dựng mối quan hệ gắn bó giữa Đảng với Nhân dân, mọi chỉ thị, nghị quyết, mọi việc làm đều phải xuất phát từ nguyện vọng và lợi ích chính đáng của Nhân dân, được Nhân dân tham gia ý kiến; mọi cán bộ, đảng viên phải đi sâu, đi sát cơ sở, thường xuyên tiếp xúc, đối thoại, lắng nghe ý kiến, tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân, giải quyết kịp thời vấn đề bức xúc trong sản xuất, đời sống, đơn, thư khiếu nại, tố cáo của Nhân dân.

Cùng với xây dựng văn hóa của Đảng, cần phải xây dựng văn hóa công vụ trong các cơ quan Nhà nước (theo Quyết định số 1847/QĐ-TTg ngày 27/12/2018 của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Đề án văn hóa công vụ) nhằm phát huy dân chủ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước; hướng mọi hoạt động của chính quyền các cấp trong tỉnh đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng và quyền lợi chính đáng của Nhân dân. Các cơ quan Nhà nước từ tỉnh đến cơ sở phải nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Đảng, trước Nhân dân hành động quyết liệt, nói đi đôi với làm theo. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, kỷ luật nghiêm minh, có trình độ, năng lực chuyên môn phù hợp, có tư duy đổi mới, sáng tạo, tận tụy phục vụ Nhân dân, “Dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm” đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao. Kiên quyết chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Ba là, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về văn hóa. Tập trung đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về văn hóa theo đúng các quy định của pháp luật. Tiếp tục củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động các đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực văn hóa theo Đề án số 05-ĐA/TU của Tỉnh ủy về “Sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị tỉnh Trà Vinh theo Nghị quyết số 18-NQ/TW, 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII). Tăng cường công tác thanh tra văn hóa, gắn với trách nhiệm cá nhân và tổ chức khi để xảy ra sai phạm. Phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân đối với việc tổ chức và quản lý hoạt động văn hóa. Chủ động đấu tranh phòng chống các tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong một bộ phận văn nghệ sĩ, báo chí trên địa bàn tỉnh.

Bốn là, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa. Chủ động quy hoạch gắn với đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ lãnh đạo, quản lý văn hóa và đội ngũ cán bộ chuyên môn từ tỉnh đến cơ sở theo tiêu chuẩn chức danh, vị trí việc làm. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị, kiến thức về chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng quản lý điều hành, đội ngũ cán bộ văn hóa có đủ phẩm chất, năng lực, tài năng, bản lĩnh, tự mình phải là nhân tố văn hóa tích cực trong cuộc sống như lời Bác Hồ dạy: “Văn hóa là một mặt trận, văn nghệ sĩ và những người hoạt động văn hóa là chiến sĩ trên mặt trận ấy”.

Đối với đội ngũ trực tiếp tham gia sáng tác, biểu diễn và thực hành văn hóa, văn nghệ, đặc biệt là tài năng văn học - nghệ thuật trẻ, ngoài các quy định chung của Nhà nước, tỉnh cần có cơ chế, chính sách đãi ngộ đặc thù để họ có điều kiện phát huy tốt nhất tài năng, sức sáng tạo, cống hiến vào sự phát triển văn hóa, nghệ thuật tỉnh nhà; cần quan tâm đến đội ngũ cán bộ văn hóa, báo chí, văn nghệ sĩ là người dân tộc Khmer.

Năm là, tăng cường nguồn lực cho văn hóa. Cần bố trí nguồn ngân sách Nhà nước hợp lý đầu tư cho lĩnh vực văn hóa, coi đầu tư cho văn hóa là đầu tư cho con người, đầu tư cho phát triển bền vững. Ngân sách Nhà nước cần đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên cho việc bảo tồn các giá trị văn hóa, các loại hình nghệ thuật truyền thống cần bảo tồn, phát huy (các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể đã được công nhận cấp quốc gia và cấp tỉnh). Hoàn thành xây dựng và tiếp tục triển khai xây dựng một số công trình văn hóa trọng điểm như: Nâng cấp Khu di tích Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh, xây dựng Khu Căn cứ Tỉnh ủy, Bảo tàng Tổng hợp tỉnh, Nhà Văn hóa tỉnh, Sân vận động tỉnh, Cổng chào…và các thiết chế văn hóa cơ sở như: Nhà văn hóa, thư viện, phòng đọc sách, trạm truyền thanh,…Cùng với ngân sách Nhà nước, cần đẩy mạnh xã hội hóa nhằm huy động các nguồn đầu tư, tài trợ, hiến tặng cho phát triển văn hóa,

Sáu là, đẩy mạnh phong trào: “Toàn dân toàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới. đô thị văn minh” đi vào thực chất, có chiều sâu, trở thành nếp sống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn tỉnh. Phong trào phải bắt đầu từ mỗi gia đình văn hóa - nông thôn mới, ấp văn hóa - nông thôn mới, xã nông thôn mới, phường, thị trấn văn minh; cơ quan, đơn vị, trường học, doanh nghiệp, cơ sở tín ngưỡng văn hóa, góp phần thực hiện mục tiêu tỉnh Trà Vinh đạt chuẩn Nông thôn mới trước năm 2025.

TRẦN BÌNH TRỌNG