Ứng phó biến đổi khí hậu

Bài 1: Giảm nhẹ thiên tai nhờ hiệu quả từ công trình, phi công trình

Thông qua việc triển khai đầu tư các công trình trọng điểm như cống Rạch Rum, Mỹ Văn, Bông Bót, Dinh An (huyện Cầu Kè), trạm bơm kênh 3 tháng 2 (huyện Tiểu Cần - Trà Cú), công tác nạo vét thủy lợi tại các tuyến kênh trục... góp phần phục vụ điều tiết và tích ngọt trong sản xuất nông nghiệp. Bên cạnh đó, việc triển khai khôi phục, phát triển trồng rừng ngập mặn, ven các cửa sông lớn, bãi bồi đã hạn chế tình trạng sạt lở, bảo vệ các vùng đệm, vùng có nguy cơ cao về sạt lở hàng năm trên huyện Duyên Hải, Châu Thành, Cầu Ngang và thị xã Duyên Hải. 

Công trình Trạm bơm 3 Tháng 2 trong giai đoạn lắp đặt cửa van; công trình chủ động bơm nước cung cấp nguồn nước ngọt cho khoảng 25.936ha đất sản xuất nông nghiệp và  cấp nước ngọt phục vụ sinh hoạt cho khoảng 285.430 người dân các huyện Châu Thành, Cầu Ngang, Trà Cú, Duyên Hải và thị xã Duyên Hải.

Thông qua thực hiện Đề án “Hiện đại hóa hệ thống thủy lợi phục vụ chuyển đổi, phát triển nông nghiệp bền vững tại các tiểu vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL)” đã được Thủ tướng Chính Phủ phê duyệt tại Quyết định số 633/QĐ-TTg, ngày 12/5/2020; qua đó, tỉnh đã triển khai Đề án “Điều tra, đánh giá hiện trạng và đề xuất giải pháp phát triển hạ tầng thủy lợi phục vụ phân vùng sản xuất nông nghiệp địa bàn tỉnh trong điều kiện BĐKH đến năm 2030”. Tổng mức đầu tư trên 4.350 tỷ đồng để triển khai thực hiện các hạng mục dự án: hạng mục công trình đê, kè với 16 công trình; hệ thống cống với 28 công trình; hạ tầng thủy lợi phục vụ thủy sản với 09 công trình trên địa bàn huyện Cầu Ngang, thị xã Duyên Hải, huyện Châu Thành và Trà Cú; hồ chứa nước dọc sông Láng Thé (giai đoạn 1 và giai đoạn 2). Trong này, phân kỳ giai đoạn đến năm 2025 gồm 16 công trình, với tổng mức đầu tư gần 1.520 tỷ đồng, giai đoạn sau năm 2025 gồm 39 công trình, với tổng mức đầu tư trên 2.830 tỷ đồng.

Để từng bước nâng cao năng lực phòng, tránh thiên tai trước BĐKH, tại buổi làm việc ngày 20/6/2022 của đoàn công tác do ông Lê Minh Hoan, Bộ Trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, làm trưởng đoàn với tỉnh Trà Vinh; ông Trần Trường Giang, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trà Vinh cho biết: tỉnh kiến nghị với Bộ trưởng ưu tiên cho Trà Vinh tham gia các Dự án: (1) Dự án “Khôi phục và Quản lý bền vững rừng ven biển khu vực ĐBSCL nhằm tăng khả năng thích ứng với BĐKH” dự kiến vay vốn ADB, với tổng mức đầu tư là 285 tỷ đồng, trong đó vốn vay ưu đãi là 271 tỷ đồng. (2) Dự án phát triển cơ sở hạ tầng thiết yếu hỗ trợ chuyển đổi nông nghiệp thích ứng với BĐKH vùng ven biển ĐBSCL dự kiến vay vốn ADB, với tổng mức đầu tư cho Trà Vinh là 1.121 tỷ đồng, trong đó vốn vay ưu đãi là 813 tỷ đồng. (3) Dự án “Chống chịu khí hậu tổng hợp và chuyển đổi sinh kế vùng ĐBSCL phát triển bền vững và thịnh vượng” dự kiến vay vốn WB, với tổng mức đầu tư là 935 tỷ đồng, trong đó vốn vay ưu đãi là 605 tỷ đồng…

Trong giải pháp giảm nhẹ thiên tai, thông qua các nguồn vốn của các dự án, ngành nông nghiệp đã đưa nội dung phòng, tránh thiên tai vào quy hoạch thủy lợi, đảm bảo giảm nhẹ thiệt hại khi có thiên tai, chủ động ứng phó với kịch bản BĐKH bất lợi nhất. Hiện đại hóa hệ thống thủy lợi phục vụ chuyển đổi, phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững theo hướng đa dạng hóa nguồn lực và phương thức thực hiện; chủ động phòng, chống, hạn chế tác động của triều cường, ngập lụt, xâm nhập mặn do nước biển dâng…

Bên cạnh đó, giải pháp phi công trình cũng được tỉnh tập trung hướng đến, thông qua việc triển khai mô hình trồng rừng, gây bãi bồi góp phần chắn sóng, sạt lở tại các địa phương vùng ven biển trong tỉnh được phát triển và nhân rộng. Như mô hình trồng rừng, bảo vệ rừng trong cộng đồng đã phát huy hiệu quả; không chỉ mở rộng và phủ xanh diện tích rừng, còn góp phần bảo vệ các vùng xung yếu ven biển có nguy cơ sạt lở cao. Rừng còn giúp loại bớt khí thải nhà kính, tạo mảng xanh để ứng phó và thích nghi với BĐKH…

Với các chính sách hỗ trợ của Nhà nước trong lĩnh vực giao khoán bảo vệ rừng; tỉnh còn hỗ trợ thêm một phần kinh phí cho người dân trong việc tham gia giao khoán bảo vệ rừng nhằm khuyến khích, tạo động lực để người dân cùng tham gia thực hiện. Đến nay đã có 100% diện tích rừng được giao khoán, bảo vệ từ cộng đồng; góp phần hạn chế xói lở, chắn gió, bảo vệ bờ biển, ổn định môi trường sinh thái cho sản xuất nông nghiệp.

Trồng rừng tại khu rừng phòng hộ (ấp Giồng Giếng, xã Dân Thành, thị xã Duyên Hải).

Hướng dẫn kỹ năng phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn thông qua tổ chức tập huấn cho đội xung kích phòng, chống thiên tai với 04 lớp, có 234 người dự; 18 lớp tập huấn nâng cao nhận thức cho người dân về tác động của BĐKH và nâng cao nhận thức cho người dân về phòng, chống thiên tai với 520 người dự... Hay các hội thảo chia sẻ kinh nghiệm trong xây dựng chính sách thích ứng BĐKH; tập huấn thúc đẩy xây dựng chiến lược và kế hoạch hành động tỉnh Trà Vinh do Quỹ Thích ứng tài trợ thông qua Chương trình Định cư và Con người của Liên Hợp quốc (UN-Habitat).

TS. Nguyễn Lanh, chuyên gia độc lập về BĐKH cho biết: dự án được thực hiện từ năm 2021 - 2024 tại tỉnh Trà Vinh và Bạc Liêu nhằm mục tiêu hỗ trợ nâng cao khả năng thích ứng với BĐKH thông qua nâng cao năng lực cho các cấp quản lý trong các cơ quan Nhà nước… hướng dẫn đánh giá rủi ro, tổn thương do biến đổi khí hậu và bộ công cụ lồng ghép thích ứng BĐKH và định cư sinh thái vào chiến lược, quy hoạch và kế hoạch hành động ở cấp địa phương dựa vào các kịch bản BĐKH và nước biển dâng đến năm 2030.

Bài, ảnh: HỮU HUỆ