Cảnh báo tình trạng vỡ hụi ở nông thôn

Theo thống kê của cơ quan chức năng, từ đầu năm 2022 đến nay, Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh đã xét xử trên 10 vụ án có liên quan đến tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng hình thức góp hụi.

Chơi hụi là hình thức huy động vốn “truyền thống” có từ rất lâu đời, với lợi thế huy động vốn nhanh, lãi suất khá hấp dẫn nên đã thu hút đông đảo người dân tham gia. Nhiều người tham gia chơi hụi chưa tìm hiểu kỹ cách thức thực hiện nên có trường hợp tham gia một cách hời hợt, như: chỉ dựa vào lời nói, lòng tin đối với chủ hụi, không tìm hiểu các dây hụi, thành viên tham gia, thậm chí không trực tiếp đến khui hụi, việc gom và giao hụi đều do chủ hụi thực hiện. Những việc này đã vô tình tạo sơ hở cho các chủ hụi thực hiện hành vi gian dối.

Về bản chất, chơi hụi không phải là việc không tốt, bởi nếu thật sự hoạt động đúng quy định, nó cũng là một cách góp vốn và vay vốn dễ dàng, phù hợp với kiểu sinh hoạt ở vùng nông thôn. Người chơi hụi cần vốn thì có thể hốt hụi để xoay xở, việc góp lại hàng tháng với một ít lãi suất cũng không quá khó. Người có tiền thì coi đây là một hình thức tiết kiệm có lãi. Chủ hụi thì được nhận hoa hồng xem như một hình thức trả công khi đứng ra gom hụi, chịu trách nhiệm trước các hụi viên. Tuy nhiên, trên thực tế, hụi ngày nay có quá nhiều biến tướng, với nhiều nguy cơ tiềm ẩn, một số đối tượng lợi dụng việc chơi hụi để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, vì vậy, vỡ hụi xảy ra ở nhiều nơi khiến cho không ít gia đình điêu đứng.

Bị cáo Hồng Thị Lẻ tại phiên tòa xét xử sơ thẩm.

Bị cáo Hồng Thị Lẻ (46 tuổi, ngụ ấp Ngãi Thuận, xã Ngãi Hùng, huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh) vừa bị Tòa án nhân dân tỉnh đưa ra xét xử sơ thẩm và tuyên phạt 14 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Năm 2000, Hồng Thị Lẻ đứng ra làm đầu thảo hụi để hưởng tiền hoa hồng, lúc đầu mở các dây hụi từ 50.000 đồng đến 100.000 đồng và số lượng hụi viên tham gia ít. Khoảng năm 2011, có một số hụi viên sau khi hốt hụi không đóng tiền hụi chết nên phải đóng thế, đến năm 2013, do không còn khả năng tài chính, bị can phải vay nóng bên ngoài với lãi suất cao để choàng hụi và tiếp tục mở thêm nhiều dây hụi, có giá từ 500.000 đồng đến 05 triệu đồng, rồi gian dối đặt tên khống vào dây hụi và tự ý lấy tên hụi viên có tham gia trong dây hụi để hốt và bán hụi khống để chiếm đoạt tài sản của các hụi viên. Đến giữa tháng 4/2020, do mất khả năng tài chính nên tuyên bố vỡ hụi. Tại thời điểm vỡ hụi, còn 26 dây hụi chưa kết thúc. Cơ quan Cảnh sát điều tra đã xác minh, làm rõ và chứng minh được bị can có hành vi gian dối để chiếm đoạt tổng số tiền hơn 3,7 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Văn Út (ngụ cùng địa phương) là nạn nhân của vụ vỡ hụi, người có số tiền thiệt hại lớn nhất (gần 400 triệu đồng) cho biết: ban đầu, Lẻ làm ăn uy tín, tạo được lòng tin nên làm có bao nhiêu tiền là gom vào chơi hụi, thậm chí thấy có lời nên ông đã mua nhiều dây hụi của Lẻ kêu bán; sau đó ông còn cho Lẻ mượn tiền, vàng để cho người dân địa phương vay lại khi không có tiền đóng hụi.

Bản án 14 năm tù đối với Hồng Thị Lẻ là xứng đáng, thế nhưng phía sau đó, vẫn còn những hậu quả nặng nề. Chồng và con không nghề nghiệp ổn định, không còn tài sản để giải quyết vấn đề dân sự để có thể giảm án. Nhiều người lớn tuổi, không còn sức lao động đã dành hết số tiền dành dụm vào việc góp hụi để tích trữ tiền phòng thân, nhưng đến cuối cùng không những không nhận được số tiền như mong muốn để trang trải cuộc sống mà còn phải gánh thêm số nợ.

Bị cáo Lê Thị Tha tại phiên xét xử.

Bằng những thủ đoạn tương tự, bị cáo Lê Thị Tha (36 tuổi, ngụ ấp 4A, xã An Trường, huyện Càng Long) đã kê tên khống 374 phần hụi, tự ý lấy tên hụi viên hốt 117 phần hụi và bán 02 phần hụi khống để chiếm đoạt số tiền trên 3,8 tỷ đồng. Với những hành vi gian dối của mình, bị cáo Lê Thị Tha đã bị Tòa án nhân dân tỉnh Trà Vinh đưa ra xét xử và tuyên phạt 12 năm tù về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đồng thời, buộc bị cáo Tha phải bồi thường số tiền đã chiếm đoạt của các bị hại.

 “Chơi hụi rồi vỡ hụi” - điệp khúc này lặp đi, lặp lại nhưng nhiều người vẫn cứ mắc phải. Một trong những nguyên nhân chủ yếu của các vụ vỡ hụi là do người dân quá tin tưởng vào đầu thảo, không tìm hiểu và nắm vững những quy định của pháp luật nên đến khi có vụ việc vỡ hụi xảy ra thì không có cơ sở pháp lý để khiếu nại, kiện chủ hụi ra tòa hoặc bảo vệ quyền lợi của mình. Điều này không chỉ gây khó khăn cho công tác điều tra làm rõ các vụ án mà còn gặp khó khăn trong việc thu hồi tài sản để khắc phục hậu quả cho hụi viên.

Việc chơi hụi có quy định tại Nghị định số 19/NĐ-CP, ngày 19/02/2019 của Chính phủ, nhưng việc nhận thức, hiểu biết của chủ hụi, hụi viên và người dân còn rất hạn chế. Chủ hụi và các hụi viên cần phải lưu ý những nội dung sau: không lợi dụng việc tổ chức hụi để cho vay nặng lãi, thực hiện các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Về hình thức thỏa thuận, chủ hụi và hụi viên phải thỏa thuận bằng văn bản và văn bản phải được công chứng hoặc chứng thực nếu các bên có yêu cầu. Về trách nhiệm của chủ hụi, khi mở một dây hụi mà giá trị của phần khui hụi 01 lần có giá trị từ 100 triệu đồng trở lên hoặc chủ hụi mở từ 02 dây hụi trở lên bắt buộc chủ hụi phải làm thông báo đến UBND cấp xã nơi cư trú biết, nếu mà chủ hụi không thực hiện sẽ bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật.

Chơi hụi mang nhiều rủi ro và hệ lụy, cũng như việc xử lý để thu hồi tài sản trả lại cho người dân là hết sức khó khăn. Vì vậy, cơ quan công an khuyến cáo người dân nên chọn lựa các hình thức đầu tư, tiết kiệm, tích góp phù hợp, an toàn; nếu chọn hình thức chơi hụi thì phải hết sức cân nhắc và thận trọng trong việc lựa chọn chủ hụi, đồng thời, nắm vững các quy định của pháp luật liên quan đến chơi hụi, góp vốn, vừa để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình, vừa phòng tránh rủi ro, cũng như những vi phạm pháp luật trong quá trình chơi hụi.

Bài, ảnh: PHẠM HƠN