Bánh ú nước tro - hương vị quê nhà

Ảnh minh họa.

- Bánh tét đây, bánh dừa đây..ây..ây….!

- Bánh nụm cô, bánh ít đây…ây…ây…!

-Bánh khoai mì đây…ây..ây…..!

-Bánh ú nước tro đây…ây…ây…..!

Mỗi người có một giọng rao mời rất hấp dẫn, rất có duyên. Mỗi lần nghe tiếng rao bánh ngang nhà, tôi liền chạy đến bên bà, năn nỉ bà cho tiền mua bánh ú nước tro. Bà mỉm cười, xoa đầu tôi và mắng yêu:

- Ơ, cái thằng cháu này, lo ăn nhiều hơn lo học nhe!

Mắng vậy, nhưng bà vẫn cho tiền mua bánh. Cầm cái bánh ú nước tro trên tay, tôi chưa vội ăn liền, mà đưa lên mũi hít hít vài cái, ngửi cái mùi thơm cho đã, rồi mới tháo dây, mở dần những chiếc lá tre gói bánh. Một chiếc bánh hiện ra, nhìn thiệt đã con mắt và ngon cái miệng. Chiếc bánh xinh xắn với màu nho bóng mượt, thơm phưng phức. Cầm chiếc bánh trên tay, tôi nhẹ nhàng đưa lên miệng, từ từ thưởng thức, đâu có gì phải gấp gáp. Mùi thơm ngạt ngào và vị ngọt bùi của bánh cứ tan dần trong đầu lưỡi tôi, thật là sung sướng!

Bánh ú nước tro có mùi thơm của nép đồng, của đậu xanh, của lá tre thôn quê, có vị ngọt thanh của đường, vị béo của đậu và dẽo của nếp. Tất cả làm nên hương vị rất đậm đà, dân dã, rất miền Tây.

Để làm được bánh ú nước tro, người thợ cũng phải trải qua nhiều công đoạn vất vả, kiên trì, làm hoàn toàn thủ công. Đầu tiên phải kể đến là tro. Tro được lấy từ nguyên liệu của than đước, than củi tre, mo cau hoặc một số nguyên liệu khác. Khi có tro rồi thì người thợ mới đổ nước vào lọc để lấy nước tro. Công đoạn lọc  nước tro kéo dài rất lâu, vì nước phải được chắt lọc thật kỹ, nhỏ từng giọt thì mới lấy hết được những tinh túy từ tro vào nước và nước mới có màu nho, trong vắt. Sau công đoạn lấy nước tro thì tới công đoạn ngăm nếp dẽo vào nước tro theo công thức có sẵn qua kinh nghiệm và ngăm trong bao lâu cho nếp thấm nước tro, bung hạt, làm cho nếp mềm, rời nhưng vẫn bảo đảm đủ độ dẽo (đây là bí quyết gia truyền). Sau đó, người thợ mới đãi đậu, pha đường, xào nhân. Nhân được xào đến lúc mềm, nổi màu nho, quện vào nhau, nếm vào phải có vị ngọt, bùi và một chút béo thì mới đạt chất lượng. Tất cả các khâu hoàn thành thì đến công đoạn cuối cùng là gói và hấp bánh. Công đoạn này đòi hỏi người thợ cần phải làm rất kỹ, có độ bền và tính kiên nhẫn cao, vì nếu gói bánh không đều tay thì khi luộc xong, bánh sẽ bị méo mó nhìn không đẹp, còn hấp bánh mà canh lửa không đạt thì bánh sẽ bị sượng hoặc chín không đều, ăn sẽ không ngon!

Nhìn cô Mỹ Dung con gái của cô Chương sắp xếp lá tre, quệt nhân, gói bánh chuẩn bị hấp từ đôi bàn tay nhanh thoăn thoắt và những chiếc bánh được gói đều đặn, nhìn thật bắt mắt thì tôi luôn có niềm tin về sự phát triển của nghề.

Cô Lâm Thị Chương, người đã có kinh nghiệm gần năm mươi năm nấu bánh cho biết nghề làm bánh ú nước tro của gia đình cô đã được truyền qua rất nhiều đời, từ đời ông nội của cô truyền đến đời cô và hiện nay cô cũng đang truyền nghề lại cho con cháu trong gia đình để giữ lửa, giữ nghề của tổ tiên.

Trải qua biết bao biến cố và thăng trầm của cuộc mưu sinh bằng nghề làm bánh, những lớp người đầu tiên tạo nghề và giữ nghề nay đã không còn nữa nhưng nghề làm bánh ú nước tro nổi tiếng của An Quảng Hữu vẫn được lưu truyền và phát triển đến ngày hôm nay. Tôi tin sẽ còn phát triển đến nhiều năm về sau nữa, bởi vì cô Lâm Thị Chương, người thợ dù tuổi đã cao vẫn còn rất yêu nghề, vẫn ngày ngày nấu bánh và truyền lửa lại cho con cháu.

Ngày nay, những chiếc bánh ú nước tro của An Quảng Hữu không chỉ hiện diện ở quê nhà mà nó còn theo những chuyến xe đi đến những nơi xa như đồng bằng sông Cửu Long và lên đến tận Sài Gòn, đem hương vị miền quê thôn dã chia sẻ với bà con.

Chúng tôi rất cảm ơn cô Lâm Thị Chương - người giữ hồn cho bánh - đã âm thầm giữ lửa, giữ nghề để cho những chiếc bánh ú nước tro An Quảng Hữu bao giờ cũng được thơm ngon và luôn luôn có mặt ở những vùng quê.

NGÔ TRỌNG NGHĨA