Trời mưa lâm râm, cây trâm có trái

Ảnh minh họa.

Tuổi thơ bọn tôi gắn bó với cây trâm. Những cây trâm tự mọc trong vườn nhà, ven sông, bờ ruộng…vì vậy mà cây trâm đã trở thành bóng mát cho ba mẹ và cô chú đi làm ruộng, là bóng mát cho những cuộc nô đùa vô hồi vô tận của bọn tôi. Để rồi khi mệt thì bọn tôi sẽ trèo cây hái trái mỗi khi trâm vào mùa.

Trâm là loại cây thân gỗ, nhiều cành, sinh trưởng và phát triển tự nhiên. Thông thường mỗi năm cây trâm trổ bông vào đầu mùa hè, rồi kết trái thành từng chùm, khi chín trái có màu tím. Bọn tôi sẽ hoặc trèo lên cây hoặc sẽ sắm một cây trúc dài để hái. Những chùm trái tím đẫm căng bóng luôn khiến bọn tôi thòm thèm sau mỗi giờ tan học.

Cây trâm không cần người trồng phải cực công chăm bón. Trâm lặng lẽ sống, lặng lẽ hiến dâng cho cuộc đời những mùa quả trĩu cành. Trâm trở thành thức quà quê đơn sơ của những đứa trẻ nghèo khốn khó. Vào mùa chín rộ, nhà nào có cây trâm chỉ cần leo lên cây hái từng chùm. Nhà thiếm Sáu kế bên nhà tôi còn có sáng kiến căng lưới dày bên dưới gốc, rồi dùng cây chọc chọc cho trái rơi xuống để trái không dập. Sáng mai thiếm sẽ bưng ra chợ bán.

Trái trâm không to, chỉ tầm bằng đầu ngón út của người lớn. Còn non thì trái màu xanh, khi chín ngả dần sang màu tím đẫm, căng mọng. Đặc biệt, phần cơm của trái trâm khi chín mùi dường như dày thêm, phần hạt nhỏ lại, ăn trâm ta cảm nhận được vị ngọt lịm có pha chút chua chan chát lẫn mùi thơm dịu.

Nhiều người trong xóm tôi còn truyền tai nhau bí quyết để ăn trâm ngon hơn. Đó là lấy cái tô lớn hoặc cái thau, pha ít muối với nước sau đó thả trái trâm vào. Ngâm vậy khi ăn trâm sẽ bớt đi vị chát, da của những trái trâm còn cứng sẽ mềm ra, ăn vào có cảm giác ngọt hơn. Tuy nhiên với bọn trẻ như chúng tôi, trước những trái trâm căng mọng mới vừa hái xuống, không thể kìm lòng được, chúng tôi sẽ ăn ngay chứ không cầu kỳ ngâm nước muối. Để đựng những trái trâm, chúng tôi sẽ tận dụng những mảnh lá chuối quấn lại thành hình phễu, xúc mớ trái trâm chín vào, bỏ thêm ít muối ớt. Khi ăn vậy vị ngọt, mặn, cay, chát cùng với mùi thơm của tẩm sẽ quyện vào nhau ngon đến khó tả.

Cái thời gian khó, quà vặt đối với những đứa trẻ nghèo như tôi quả là những thứ xa xỉ. Hôm nào cũng vậy, trước khi đi học mẹ đã cho chén cơm rang để lót dạ rồi xách theo chai nước sôi để nguội, mẹ không có tiền để cho anh em tôi ăn vặt. Nhưng bù lại bọn tôi có cả "một thế giới quà vặt" đong đầy tiếng cười tuổi dại. Trái trâm là một trong số ấy. Khi tụm năm, tụm bảy bẻ trâm xuống ăn, kèm theo đó là biết bao câu chuyện, biết bao tiếng cười vang lên trong cái nắng hè chói chang. Có những bữa đi học về chưa thay đồ đã ra hái trái. Vừa ăn vừa hít hà và thè cái lưỡi tím rịm "nhát ma" lũ bạn, bị mấy đứa con gái chọi hột trâm vừa ăn xong vào áo trắng, dính những đốm màu tím, mới giật mình lo sợ về nhà bị mẹ rầy...

Vậy đó mà giờ đây, tìm một cây trâm ở xóm tôi đã không còn là chuyện dễ dàng. Vì là cây mọc hoang không có nhiều lợi ích kinh tế nên nhiều nhà đã đốn cây để trồng cây ăn trái. Phải chăng vì hiếm vậy mà trái trâm cũng "lên hương" khi vào mùa, người ta đã đem trâm ra chợ bán với giá khá cao. Tuy giá cao vậy nhưng họ bán hết rất nhanh bởi với mỗi người mua trái trâm hình như ai cũng muốn hoài niệm về một thời đã xa của tuổi thơ mình qua việc nếm lại một thứ trái dân dã bình dị.

Thẩn thơ nghĩ, tôi bị thằng con trai níu áo:

- "Ba ơi mua cái trái giống giống trái nho kia cho con ăn đi ba?".

- Trái trâm đó con trai

Con trai tôi cũng như bạn bè cùng trang lứa sẽ không biết cái cảm giác vui đùa cùng chúng bạn khi chia nhau những trái trâm mới hái trong những cái phễu bằng lá chuối cuộn lại mà thay vào đó là những thứ quà xanh đỏ ở cổng trường, là biết bao sự tiện nghi sau giờ tan học. Một nỗi bâng khuâng man mác khi nghĩ về "cái thiếu" của con tôi.

Đó là tuổi thơ với lồng lộng gió của ruộng đồng, với mái đầu khét nắng, với những buổi câu cá về cho mẹ kho tiêu… và đặc biệt là với những thức quà dung dị đầm sâu kỷ niệm đồng quê.

SONG MẶC