Tuyển tập 50 năm văn học Trà Vinh (1955 - 2005)

Tuyển tập thơ, mặc dầu chưa đầy đủ nhưng phần nào cũng đã phản ánh bức tranh thơ ca Trà Vinh ở giai đoạn kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và thời kỳ đổi mới. 

Thơ ca Trà Vinh trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, kháng chiến chống Mỹ đã bắt nhịp với từng chặng đường của lịch sử quê hương, lịch sử đất nước, dân tộc. Thế nên thơ ca Trà Vinh thời kỳ này đã tập trung vào đề tài Tổ quốc: bảo vệ đất nước, đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Trong khi đó, các tác giả thơ ca vùng tạm chiếm như Truy Phong (sau 1954), Lê Bá Diệp, Viễn Châu, Sa Vũ, Tô Nhược Châu, Phù Sa Lộc, Hoành Anh Tâm, Hồng Băng, Phạm Tường Bá… tuy sáng tác ngay trong lòng chế độ Mỹ Ngụy, vẫn ít nhiều kín đáo hướng lòng mình về với cội nguồn và sự nghiệp chính nghĩa của dân tộc. Trong giai đoạn này, có một số tác giả thơ ca Trà Vinh tập kết, hoạt động thơ ca tại miền Bắc xã hội chủ nghĩa như Lê Du, Thủy Nguyên, Tăng Hữu Thơ… 

Tháng 5/1992, khi tỉnh Trà Vinh được tái lập, đội ngũ nhà thơ Trà Vinh dần dần trưởng thành, khẳng định được chỗ đứng trong lòng công chúng, góp phần vào sự phát triển văn học nghệ thuật tỉnh nhà, với những tên tuổi như: Lê Tân, Thủy Nguyên, Tăng Hữu Thơ, Hồng Băng, Ngô Vĩnh Nguyên, Châu Thị Cẩm Liên, Hoàng Anh Tâm, Vĩnh An, Trần Dũng... 

Về nội dung, ngoài việc tiếp tục phản ánh cuộc sống chiến đấu, lao động sản xuất của Nhân dân Trà Vinh trong hai cuộc kháng chiến, thơ Trà Vinh sau 1975 đã có sự mở rộng đề tài sang các lĩnh vực khác như: ghi nhận sự đổi mới trên nhiều lĩnh vực của đời sống văn hóa, xã hội Trà Vinh, đề tài tình yêu, cảm hứng thế sự với những trăn trở về những giá trị của cái mới và cái cũ, cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, cái cao cả, cái thấp hèn.

Thơ ca Trà Vinh giai đoạn này đã ghi nhận được những sắc màu của quê hương bằng những sáng tác thể hiện sự cảm nhận tinh tế của người nghệ sĩ trước thiên nhiên, tạo vật. Nói đến Trà Vinh phải nói đến những giồng cát, động cát, những cánh rừng dầu, những cửa biển mở ra bát ngát sóng trùng. Biển Ba Động trở thành đối tượng trong cảm hứng sáng tác của Lê Tân, Hồ Thanh Điền, Hoàng Anh Tâm, Tăng Hữu Thơ, Hồ Tĩnh Tâm... những hàng cây cổ thụ trong lòng nội thị luôn là những hình ảnh có sực gợi thi hứng trong lòng người nghệ sĩ. Và cũng từ đó những vần thơ của Tăng Hữu Thơ, Lê Đình Bích, Hải Triều, Thế Ngọc… đã ra đời để tôn vinh một biểu trưng của nội thị Trà Vinh. Trà Vinh là một tỉnh thành của Tây Nam Bộ với hai cửa Cung Hầu và Định An; hệ thống sông ngòi chằng chịt… là những hình ảnh quen thuộc đã đi vào thơ ca. 

Từ những năm văn học đi vào thời kỳ đổi mới (1986), cùng với sự chuyển mình của thơ ca trong cả nước, thơ ca Trà Vinh cũng quay lại chuyển tải những suy tư trăn trở mang tính chất cá nhân đời thường. Bởi thế cho nên thơ triết luận đào sâu cái tôi nội cảm có điều kiện nảy nở.

Tuyển tập 50 năm văn học Trà Vinh (1955 - 2005) - phần Thơ là những nỗ lực đáng trân trọng của ban sưu tầm, tuyển chọ và biên tập nhằm ghi nhận sự đóng góp thầm lặng của đội ngũ những người làm thơ ở trà Vinh trong việc đóng góp vào sự nghiệp chung của quê hương đất nước trong nữa thế kỷ qua.

TRẦM THANH TUẤN