Trà Cú với công tác bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số

Vì vậy, khi triển khai thực hiện Quyết định số 1270/QĐ-TTg, ngày 27/7/2011 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam đến năm 2020”, Huyện Trà Cú được chọn là một trong 07 huyện để xây dựng Đề án huyện văn hóa (Đề án), thời điểm này địa phương có nhiều thuận lợi trong việc lồng ghép các chương trình để hướng tới mục tiêu sống còn bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số trong thời đại mới.

Chùa Kós la, xã Thanh Sơn, huyện Trà Cú. Ảnh: BT

Qua 10 năm thực hiện Quyết định số 1270 của Thủ tướng Chính phủ, huyện Trà Cú đạt được những thành tựu nổi bật. Hiệu quả tác động và ý nghĩa lớn của Đề án tạo cho mỗi người dân, mỗi địa phương, đơn vị có ý thức bảo vệ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, tích cực chủ động trong tổ chức xây dựng đời sống văn hóa. Từ đó, cơ bản xóa dần các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan, bài trừ tệ nạn xã hội, Nhân dân tích cực tham gia hưởng ứng thực hiện nếp sống văn minh, gia đình, ấp, khóm, xã, thị trấn văn hóa. Điều đó được thể hiện ở việc Nhân dân tự tổ chức các hoạt động sáng tạo trong phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, như: thành lập các câu lạc bộ đờn ca tài tử, hát với nhau, đội văn nghệ quần chúng Khmer, đội múa Sa- dam, đội lân - sư tử, câu lạc bộ cờ tướng, võ thuật, đầu tư xây dựng các sân bóng đá, phòng tập thể dục, thể thao… đời sống văn hóa tinh thần được nâng lên, tạo thêm sức sống mới, động lực mới để Nhân dân thi đua lao động sản xuất, giảm nghèo bền vững, vươn lên làm giàu chính đáng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Hàng năm, huyện Trà Cú chủ động phối hợp với Ban Quản lý Di tích tỉnh lập hồ sơ khoa học xếp hạng cấp quốc gia, cấp tỉnh đối với các di tích, di sản phi vật thể nhằm bảo tồn và phát huy giá trị các di tích, loại hình di sản phi vật thể. Trong 10 năm qua (2010 - 2020), phối hợp thực hiện 03 hồ sơ di sản phi vật thể được Trung ương xếp hạng Di sản phi vật thể quốc gia, gồm: loại hình biểu diễn nghệ thuật dân gian Chầm riêng- Chà pây, loại hình múa hát Rô-băm, lễ hội Ok-Om-Bok của đồng bào Khmer. Đồng thời, lập 06 hồ sơ khoa học đề nghị UBND tỉnh xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh.

Hiện, huyện Trà Cú có 07 di tích được xếp hạng, công nhận, gồm: 01 Di tích khảo cổ học cấp Quốc gia tại ấp Lưu Cừ II, xã Lưu Nghiệp Anh và 06 di tích cấp tỉnh, gồm: chùa Long Thành (xã Lưu Nghiệp Anh), chùa Long Trường, chùa Chông Bát (xã Tân Hiệp), chùa Mé Láng (thị trấn Định An), chùa Chà (xã Thanh Sơn). Đặc biệt là loại hình nghệ thuật tự đàn hát Chầm riêng-Chà pây của đồng bào Khmer được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là loại hình Di sản phi vật thể cấp quốc gia cần được bảo vệ khẩn cấp. Đây cũng là di sản phi vật thể đầu tiên của tỉnh.

Bên cạnh đó, huyện xây dựng báo cáo hồ sơ và được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước: Nghệ nhân Ưu tú” Ngô Thị Xuân (Cô Hai Pho) ở xã Hàm Tân (về loại hình trí thức dân gian - nghề dệt chiếu bông 02 mặt); huyện quan tâm, hỗ trợ các lễ hội Nguyên Tiêu thắng hội- cúng ông Bổn, ông Bảo của đồng bào Hoa; lễ Dâng y Kathyna của người Khmer.

Hoạt động bảo tồn, khai thác và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số có những chuyển biến rõ nét. Giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể, như: kiến trúc nhà ở, trang phục, nhạc cụ, hát - múa, lễ hội, làng nghề truyền thống, ẩm thực dân tộc được khai thác, bảo tồn và phát huy. Hàng năm, vào các ngày lễ hội các hoạt động văn nghệ, thể thao quần chúng dân tộc được tổ chức sôi nổi từ huyện đến cơ sở. Hiện, toàn huyện có 114 đội kéo co, 06 đội lầu cấu, 44 đội ngũ âm, 15 đội Sa - dam, 30 đội chằn - khỉ, 16 đội lân - sư tử; 11 câu lạc bộ đờn ca tài tử, 16 câu lạc bộ văn nghệ, 02 đội tuyên truyền lưu động cơ sở, 01 đội ghe ngo; 01 đội thuyền rồng… hàng năm đều tham gia các giải cấp tỉnh và khu vực, nhằm bảo tồn và phát triển văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số, người Khmer, người Hoa ngày càng đi vào chiều sâu và họat động có hiệu quả, từng bước phục vụ tốt nhu cầu văn hóa, văn nghệ, thể thao của Nhân dân.

Song song đó, bản sắc văn hóa, tiếng nói, chữ viết của đồng bào dân tộc tiếp tục được giữ gìn và phát huy, huyện chỉ đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo tiếp tục triển khai tổ chức dạy học môn tiếng Khmer theo Thông tư số 24/2014/TT-BGDĐT, ngày 25/7/2014 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành chương trình khung môn tiếng Khmer cấp tiểu học và trung học cơ sở; Kế hoạch số 88/KH-SGDĐT, ngày 02/10/2014 của Sở Giáo dục và Đào tạo bảo đảm có hiệu quả theo chương trình khung quy định. Toàn huyện có 21 trường tổ chức dạy môn tiếng Khmer, trong đó, có 19 trường tiểu học và 02 trường THCS, có 113 lớp, với 2.918 học sinh theo học.

Qua đó, đội ngũ cán bộ, đảng viên Khmer được đào tạo, bổ nhiệm, bố trí công tác tại các đơn vị, địa phương ngày càng tăng (cán bộ Khmer tăng 2,7%; cấp ủy của huyện là người Khmer tăng 4,6%; đảng viên Khmer tăng 10,6%). Tiếp tục phát huy tốt vai trò của lực lượng nòng cốt, người có uy tín trong công tác nắm tình hình và giải quyết các vấn đề phát sinh trong dân tộc. Riêng, đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa từ huyện đến cơ sở thường xuyên được quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, bộ máy ngành văn hóa được kiện toàn đáp ứng yêu cầu công tác trong tình hình mới.

HUỲNH LAM